اعتماد اجتماعی ما را از بحران کرونا عبور می دهد

به گزارش مهسان بلاگ، مقصود فراستخواه، جامعه شناس می گوید: مردم جامعه ایران در بحران کرونا رنج و سختی زیادی را متحمل می گردد. البته تجربه تاریخی بیانگیر این مساله است که در شرایط بحرانی مردم جامعه ایران به سمت همبستگی بیشتر حرکت می نمایند.

اعتماد اجتماعی ما را از بحران کرونا عبور می دهد

بحران کرونا زندگی مردم ایران را تحتتأثیر قرار داده و به مهمترین دغدغه این روزهای مردم تبدیل شده است. دیدگاه شما درباره ابعاد اجتماعی و پیامدهای این بحران برای جامعه ایران چیست؟

کرونا یک اپیدمی دنیای است. با این وجود برای هر کشور دارای ضرایب متفاوتی است. بنده معتقدم کرونا یک پدیده جمعیت شناختی، پزشکی و بهداشتی نیست و بلکه به صورت اجتماعی شکل می گیرد. به همین دلیل نیز دارای وجوه فرهنگی، اجتماعی و سیاسی است. به همین دلیل باید ضرایب مختلف کرونا را در کشورهای مختلف در شرایط متفاوت مورد آنالیز قرار داد. به عنوان مثال ضریب سیاسی کرونا در کشورهایی که با این بحران درگیر هستند متفاوت است. کشوری که در آن رضایت عمومی بحث برانگیز باشد و بخش عمده ای از مردم آن جامعه از ساختارهای تصمیم گیری رضایت نداشته باشند و پیوند ملت و دولت منسجم نباشد و شرایط پاسخگویی نیز در شرایط مطلوبی قرار نداشته باشد با چالش های جدی تری برای مقابله با کرونا روبرو خواهد بود. این شرایط در کشورهایی که دارای رضایت عمومی بالایی هستند و روینمودهای دموکراتیک و پاسخگویی در آنها در شرایط مطلوبی واقع شده است متفاوت است و شکل بهتری دارد. اگر دو کشور را فرض بگیریم که از نظر بهداشتی و پزشکی در مقابله با این بحران در شرایطی مشابه قرار داشته باشند، اما از نظر ضریب سیاسی و رضایت عمومی در شرایط متفاوتی باشند قطعاً توانایی کشوری که از ضریب سیاسی پایین تری برخوردار است برای مقابله با این چالش کمتر بوده و این کشور با مسائل بیشتری روبرو خواهد بود.

این شرایط درباره ضریب اجتماعی بین کشورها نیز وجود دارد؟

بله؛ ضریب اجتماعی نیز در مقابله با این بحران نقش دارد. سرمایه اجتماعی، اعتماد اجتماعی و میزان مشارکت مردم در تصمیم گیری های جامعه در این زمینه تاثیرگذار است. به عنوان مثال اگر در یک کشور اعتماد اجتماعی و میزان مشارکت مردم بالا باشد شرایط این جامعه برای مقابله با کرونا به مراتب از جامعه ای که چنین شرایطی ندارد و با چالش فرسایش سرمایه اجتماعی روبرو است بهتر خواهد بود. به عنوان مثال کشور چین که نخستین کشوری بود که با این بحران روبرو بود به دلیل داشتن سرمایه اجتماعی در شرایط کنونی به شرایط مهار این بحران رسیده است. بدون شک یکی از مهم ترین فاکتورهای پیروزیت این کشور در مهار بحران کرونا فعالیت های داوطلبانه ای است که در نظم کنفوسیوسی و فرهنگ پویای کنفوسیوسی وجود دارد. این در حالی است که دولت چین به عنوان یک دولت ایدئولوژیک در زمینه های مختلف انعطاف زیادی از خود نشان می دهد و گرفتار ایدئولوژی نیست. به همین دلیل نیز اقتصاد این کشور پیروز شده با اقتصاد کشورهای دنیا ارتباط پیروز داشته باشد و در نتیجه در شرایط کنونی پیروز شده بحران کرونا را مهار کند. در چنین شرایطی اگر کشوری دارای تشکل های مدنی خلاق و پویا نباشد، فرسایش اجتماعی اتفاق افتاده باشد و میزان مشارکت کاهش داشته باشد به راحتی نمی تواند با این بحران مقابله کند. در نتیجه به راحتی نمی توان کشورهای درگیر بحران کرونا را تنها با معیار پزشکی و بهداشتی با هم مقایسه کرد و بلکه باید پارامترهای دیگر را نیز در نظر گرفت.

بحران کرونا بهدلیل ورود به ساحتهای مختلف مدیریتی یک آزمایش عظیم برای مدیریت جوامع مختلف است. آیا مدیریت استراتژیک این بحران در کشور ما به خوبی اجرا شده است؟

ضریب مدیریتی یکی دیگر از فاکتورهایی است که باید درباره این بحران به آن توجه کرد. نظام تدبیر در هر کشوری متفاوت است. اینکه در هر کشوری شایستگی وتخصص به چه میزان در انتخاب مدیران تاثیرگذار است دارای اهمیت است. به همین دلیل اگر نظام شایستگی در هرکشوری به دلایل مختلف با چالش روبرو گردد و کارها در اختیار انسان های چاپلوس و بله قربان گو باشد و انسان های عظیم و مستقل حذف شوند به صورت طبیعی کیفیت مدیریت چنین کشوری کاهش پیدا می نماید. به همین دلیل نیز پراکنده گویی به وجود می آید و اقدامات به موقع انجام نمی گردد. به عنوان مثال در کشور ما به دلایل مختلف و از جمله دلایل سیاسی قرنطینه بعضی شهرها که منشأ این بیماری بودند، صورت نگرفت. این در حالی است که اگر چنین اتفاقی رخ می داد آسیب های کمتری به بخش های دیگر کشور وارد می شد. در چنین شرایطی تصمیم گیری نیز در مراکز متعددی صورت می گیرد و بحران دارای متولی معینی نیست. در شرایط کنونی نیز در کنار وزارت بهداشت به عنوان متولی تخصصی این بحران بعضی نهادهای دیگر نیز دخالت می نمایند. این شرایط درباره ضریب مالی نیز وجود دارد. اگر بین کشورهایی که درگیر این بیماری هستند یک مقایسه مالی صورت بگیرد بسیاری از مسائل معین می گردد. در شرایط کنونی به جز کشور چین که منشأ این بیماری است کشورهای کره جنوبی، ایتالیا و ایران کشورهایی هستند که بیشترین مبتلایان را به خود اختصاص داده اند. با این وجود تنها کشور ایران است که در شرایط خطیر امروز با تحریم های بین المللی روبرو است. تا قبل از بحران کرونا مردم ایران به دلیل تحریم ها در شرایط نامناسب مالی زندگی می کردند و زندگی معیشتی آنها با چالش های مختلفی روبرو بود. در چنین شرایطی مردم ایران با شوک کرونا روبرو شده اند. اگر شرایط چنین جامعه ای را با جوامعی که مردم آنها در رفاه زندگی می نمایند و با چنین مسائلی روبرو هستند مقایسه کنید متوجه می شویم که مقابله با کرونا در جوامعی مانند ایران با چالش های بیشتری روبرو است.

در چنین شرایطی مدیریت بحران دارای اهمیت بیشتری است یا داشتن زیرساختها و تجهیزات متناسب برای مقابله با بحران؟

این موضوع در ضریب زیرساختی ها قابل بحث است. ایران از نظر پهنای باند اینترنت در شرایط خوبی واقع شده است و اینترنت مورد استفاده مردم در طول روز با نوسان های مختلف روبرو می گردد. در ایران هنوز مدارس هوشمند نشده اند و دارای کیفیت مطلوبی نیستند. در چنین شرایطی تبلیغات عظیم تر از واقعیات صورت می گیرد. نکته دیگر به ضریب مدنی در جوامع مختلف باز می گردد. ضریب مدنی در یک جامعه دارای اهمیت است و مصونیت ایجاد می نماید. در جامعه ای که ضریب مدنی وجود دارد رسانه های گروهی از مسئولان در زمینه های مختلف مطالبه گری می نمایند و به همین دلیل مسئولان احساس می نمایند که عملکرد آنها زیر ذره بین افکار عمومی جامعه واقع شده است. در نتیجه اگر کشوری در این زمینه با چالش روبرو باشد از کارکرد لازم برای مقابله با بحران هایی مانند بحران کرونا برخوردار نخواهد بود. ایران از نظر دانش و شبکه بهداشت یکی از کشورهای متوسط به بالا است که به عنوان یک کشور درحال توسعه می تواند در این زمینه در آینده گام های بلندتری بردارد. بنده تا به امروز به شش ضریب کلیدی سیاسی، اجتماعی، مالی، مدیریتی، زیرساختی و مدنی اشاره نموده ام. به صورت معمول کشورهای توسعه یافته و پیشرفته از شرایط خوبی در این شش ضریب برخوردار هستند و به همین دلیل در مدیریت بحران هایی مانند کرونا از درصد پیروزیت بیشتری برخوردار هستند. ممکن است کشوری مانند چین از ضریب سیاسی بالایی برخوردار نباشد اما دارای ضریب اجتماعی، مدیریتی، مالی و زیرساختی قابل قبولی است. به همین دلیل نیز با توجه به جمعیتی که دارد و جمعیتی که به این بیماری مبتلا شده اند پیروز شده به مهار این بحران نزدیک گردد.

جامعه ایران در این ضرایب در چه شرایطی دارد و با توجه به این ضرایب چه زمانی میتواند این بحران را مهار کند؟

یکی از مسائل امیدوارنماینده درباره ایران دانش پزشکی قابل قبول است که می تواند در چنین شرایطی به مهار بحران یاری کند و بنده نسبت به این مساله امیدوار هستم. البته جامعه ایران دارای نقاط مثبت دیگری نیز است. مردم ایران با رنج آشنا هستند. در تاریخ ایران بیماری های زیادی باعث مرگ مردم ایران شده است. نمونه شاخص این اتفاق در دوران جنگ دنیای اول رخ داد که در حدود پانزده درصد مردم ایران به دلیل بیماری جان خود را از دست دادند. از سوی دیگر ملت ایران تهدیدها و جنگ های عظیمی را پشت سر گذاشته اند و تا حدود زیادی با رنج آشنا هستند. در کنار این مسائل البته ما در بعضی ضرایبی که عنوان کردم دارای شرایط قابل قبولی نیستیم. به همین دلیل نیز در شرایط کنونی که مردم به اقلام پزشکی احتیاج دارند به راحتی نمی توانند این اقلام را تهیه نمایند. نکته دیگر اینکه حافظه کوتاه مدت جامعه ایران جریحه دار است. جامعه ایران در حافظه کوتاه مدت خود خاطراتی مانند انتخابات را دارد که همچنان محل مناقشه و بحث است. در نتیجه جامعه ایران با خاطرات متعادلی با بحران کرونا روبرو نشده است. بخش های مختلفی از جامعه ایران با خاطری آزرده با این بحران روبرو شده اند. جامعه ایران قطبی شده و ساختارهای تصمیم گیر نیز معمولاً با یک قطب آن هم به صورت ابزاری ارتباط دارد. بخش های مهمی از جامعه ایران از نظر عاطفی و روانی خسته شده است.

به صورت طبیعی هنگامی که یک جامعه خسته است و از نظر روانی و عاطفی آسیب پذیر است در روبروه با بحران هایی مانند کرونا قطعاً آسیب بیشتری خواهد دید. به دلیل همین خستگی ذهنی نیز قادر به همکاری و مشارکت در مهار این بحران نیست و یا اینکه بخش هایی از جامعه قادر به چنین کاری نیستند. به همین دلیل مردم جامعه ایران در بحران کرونا رنج و سختی زیادی را متحمل می گردد. البته تجربه تاریخی بیانگیر این مساله است که در شرایط بحرانی مردم جامعه ایران به سمت همبستگی بیشتر حرکت می نمایند. با این وجود بعضی مسائل منفی در همبستگی مردم اخلال ایجاد می نماید. بنده امیدوارم در دوران پساکرونایی حکمرانان جامعه ما یاد بگیرند که اگر بین نهادهای تصمیم گیر و مردم همبستگی و انسجام وجود داشته باشد. بدون شک اگر چنین اتفاقی رخ بدهد برای آینده ایران بسیار مفید و سازنده خواهد بود.

در شرایط کنونی اغلب خانوادهها با آسیبهای جدی روانی ناشی از بحران کرونا روبرو هستند و فشار روانی و استرس زیادی را متحمل میشوند. راه حل و توصیه شما برای مهار این استرس و فشار روانی چیست؟

بنده معتقدم زمان عظیم ایران فرا رسیده است. مردم ایران باید زمان و تاریخ عظیم و طولانی ایران را در شرایط کنونی به خاطر بیاورند که ایران از مخاطرات بسیار عظیم تری از بحران کرونا عبور نموده و همچنان نیز پابرجا باقی مانده است. زمان عظیم ایران امید زیادی در دل مردم ایجاد می نماید و این امید به نسل های آینده نیز منتقل خواهد شد. مردم ایران دارای سرمایه های مادی و معنوی زیادی هستند که سرمایه ذخیره روزهای سخت خواهد بود. اگر ما زمان عظیم ایران را فراموش کنیم و گرفتار این بحران شویم که امروز بر جامعه ما عارض شده دچار یأس و ناامیدی خواهیم شد. مردم باید تا آنجا که امکان دارد از شیوع این بیماری جلوگیری نمایند. این اپیدمی دارای یک منطق ریاضی است که اگر مراقب نکنیم به مرور زمان افراد بیشتری از جامعه را مبتلا خواهد نمود. در شرایط کنونی افراد در محیط منزل فرصت بیشتری برای کنار هم بودن، مطالعه کردن و تقویت روحیه معنوی خود دارد. به همین دلیل در چنین شرایطی مردم باید لحظات پردرد خود را از معنا پر نمایند. مردمی که در شرایط کنونی مصرف خود را کنترل می نمایند و به دیگران یاری می نمایند به یک نوع تجربه اجتماعی دست پیدا می نمایند که به سرمایه های معنوی و اخلاقی تبدیل می گردد که برای زیست نسل های بعدی سازنده خواهد بود. تا قبل از کرونا ارزش های بقا برای مردم ایران دارای اهمیت شده بود و هر فردی کوشش می کرد تنها گلیم خود را از آب بیرون بکشد. با این وجود در شرایط موجود بعضی افراد در جامعه هستند که کوشش می نمایند زمینه های همبستگی و انسجام اجتماعی را ایجاد نمایند تا جامعه از این بحران عبور کند.

دور زمین: دور زمین | سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده! تور ارزان، تور لحظه آخری، اروپا، تور تایلند، تور مالزی، تور دبی، تور ترکیه

منبع: اتاق بازرگانی ایران
انتشار: 3 شهریور 1400 بروزرسانی: 3 شهریور 1400 گردآورنده: mahsanblog.ir شناسه مطلب: 38941

به "اعتماد اجتماعی ما را از بحران کرونا عبور می دهد" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "اعتماد اجتماعی ما را از بحران کرونا عبور می دهد"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید